Rosz Haszana czyli żydowski Nowy Rok nie jest czasem hucznych zabaw, imprez czy fajerwerków. Jest jednym z najważniejszych świąt w kalendarzu żydowskim. Przede wszystkim przypomina o stworzeniu świata i człowieka. Ponadto w odróżnieniu od naszego Nowego Roku jest momentem skupienia i refleksji, przypomnieniem o Sądzie Bożym. Rosz Haszana rozpoczyna tak zwane “Groźne Dni” (Jamim Noraim) czyli okres  dziesięciodniowej pokuty, który kończy Jom Kipur (Dzień Pojedniania). W czasie pokuty człowiek powinien zastanowić się nad swoim życiem, popełnionymi grzechami, a także naprawić błędy i uzyskać przebaczenie u tych, których skrzywdził.

Rosz Haszana – zwyczaje

Wigilię święta spędza się na studiowaniu Tory. Ponadto należy się wykąpać, ostrzyć, założyć nowe ubranie. Kobiety i dziewczynki zakładają jasne sukienki i białe chusty. Kolorem Rosz Haszana jest kolor biały. Odnosi się to także do wystroju synagogi. Okrycia na pulpit dla kantora czy parochet (kotara zasłaniająca wejście do szafy ołtarzowej) są białe, ponieważ biel oznacza czystość, niewinność oraz odnowienie. Ponadto skrzydła aniołów są koloru białego.

Szofar

Początek żydowskiego Nowego Roku obwieszcza dźwięk szofaru (rogu). Szofar najczęściej wykonuje się z rogów baranich. Będzie on rozbrzmiewać w ciągu dwóch dni w sumie 200 razy. Dęcie w szofar w czasie święta jest nakazem płynącym z Tory. Dźwięk szofaru ma wiele znaczeń, m.in przypomina o stworzeniu świata, oznajmia początek nowego roku, przypomina o słowach proroków czy zburzeniu Świątyni.   W czasie święta nie wolno pracować, rozmawiać o sprawach biznesowych, a także wykonywać prac domowych. Uroczyste modlitwy odmawia się w synagogach. Gorąco prosi się o zdrowie oraz pomyślność dla siebie i bliskich osób.  Żydzi wierzą, że Stwórca zapisuje każdego do “Księgi Życia” lub “Księgi Śmierci”, dlatego świąteczne życzenia brzmią ” Abyśmy byli zapisani na dobry rok”. Również w trakcie pokutnych modlitw wielokrotnie powtarza się frazę „Panie, Królu nasz, zapisz nas do Księgi Życia”.

Taszlich

Ciekawym zwyczajem związanym z żydowskim nowym rokiem jest ceremonia taszlich ( z hebr. “wyrzucisz”). Pierwszego dnia po wieczornej modlitwie Żydzi udają się nad pobliską rzekę (morze, jezioro lub staw) i wytrząsają do wody zawartość swoich kieszeni. Podczas ceremonii odmawiają modlitwy, psalmy, a także czytają fragmenty z ksiąg biblijnych.  W ten sposób symbolicznie oczyszczają się z grzechów.

Noworoczne potrawy

Noworoczna kuchnia to przede wszystkim potrawy symboliczne, które wyrażają nadzieję na szczęście, pomyślność i powodzenie w Nowym Roku. Na stole nie pojawią się potrawy słone, gorzkie ani też kwaśne. Spożywa się chałkę maczaną w miodzie. Różnorodność warzyw i owoców wyraża nadzieję, że nadchodzący Nowy Rok będzie urodzajny, a domownikom niczego nie zabraknie. Podaję się też jabłka maczane w miodzie w nadziei, że Nowy Rok będzie dobry i słodki. Natomiast marchewka pokrojona w talarki symbolizuje złote monety czyli bogactwo. Zjada się również   głowę rybią lub baranią, aby „aby Bóg sprawił, żebyśmy byli głową, a nie ogonem”. Dlatego dosłownie nazwę święta tłumaczymy jako: “głowa roku”.

Jednym z tradycyjnych świątecznych smakołyków są owoce granatu, którego liczne pestki symbolizują wiele dobra i zasług, jakimi człowiek może się w życiu wykazać. Żydzi uważają, że że doskonale ukształtowany owoc granatu ma 613 pestek, czyli tyle, ile zakazów i nakazów (hebr. micwot) obowiązuje  pobożnego Żyda.

W związku z żydowskim Nowym Rokiem synagogi oraz cmentarze na Kazimierzu będą niedostępne dla zwiedzających. Zwiedzanie żydowskiej części Kazimierza warto zaplanować między świętami.  Jeśli interesuje Was wycieczka po Kazimierzu żydowskim pod kątem świąt, tradycji czy zwyczajów zapraszam do kontaktu.