Rękawka, to niezwykle barwna, a jednocześnie jedna z najstarszych tradycji Krakowa. Festyn odbywa  się  co roku we wtorek po Wielkanocy na Podgórzu. Jest związany z najstarszym z krakowskich kopców – Kraka (Krakusa) czyli legendarnego założyciela miasta.

Rękawka – nazwa

Już sama nazwa Rękawka nawiązuje do postaci księcia Kraka. Według podań miał on założyć u stóp Wawelu miasto, nazwane na jego cześć Krakowem. Rządził mądrze i sprawiedliwie, dzięki czemu dobrze zapisał się w pamięci mieszkańców. Ponadto legendy podają, że po śmierci Kraka wdzięczny lud usypał mu mogiłę nosząc ziemię w rękawach, co znalazło odzwierciedlenie w nazwie. Tyle jeśli chodzi o legendy. Prawdopodobnie nazwa pochodzi z języka starosłowiańskiego i oznacza pochówek bądź grób (np. czeski-rakev/pochówek, słowacki-rakva/trumna, serbski-raka/grób).

Pierwsze opisy Rękawki w źródłach sięgają XVI wieku. Już wtedy organizowane były obrzędy, podczas których ucztowano, sadzono drzewka, palono wielkie ogniska. Natomiast z kopca zrzucano monety, w następnych stuleciach owoce, słodycze, jajka, obwarzanki. Biedni dostawali jałmużnę, a stragany uginały się od rękodzieła, zabawek, słodyczy. Odbywały się gry, zabawy i konkursy zręcznościowe. Tradycja takich obrzędów pochodziła prawdopodobnie z czasów przedchrześcijańskich, kiedy na kopcu odbywały się pogańskie zaduszki wiosenne (dawne rytuały pogrzebowe). Z upływem czasu tradycje pogańskie i chrześcijańskie przeplatały się, a przemianie ulegały także zwyczaje i zabawy związane z Rękawką.

Rękawka – obrzędy

Do lat 30-tych XIX wieku zabawa odbywała się na samym kopcu Krakusa. W XIX wieku Austriacy przenieśli  uroczystości na Wzgórze Lasoty, w okolice kościółka św. Benedykta. Wiązało się to zakazem urządzania imprez na Kopcu wydanym przez Austriaków, a także budową linii kolejowej oraz Twierdzy Kraków. Obecnie Rękawka powróciła na swoje pierwotne miejsce czyli pod Kopiec. Zatraciła nieco charakter ludowego jarmarku. Zabawa jest stylizowana na średniowieczny festyn, z rycerskimi turniejami, a także pokazami takich rzemiosł jak: garncarstwo, bednarstwo, koszykarstwo, minerstwo, kowalstwo.  Zazwyczaj w programie Rękawki znajdziemy takie atrakcje jak: wejście wojów na Kopiec Krakusa, obrzęd rozpalenia ognia, legenda o Czarnej Księżniczce ze Wzgórza Lasoty, koncert muzyki średniowiecznej, wróżba pomyślności dla Grodu Kraka, bitwa wojów.  Jest to także jeden z nielicznych dni w roku kiedy można zwiedzić zabytkowy i niezwykle tajemniczy kościółek św. Benedykta, na co dzień niedostępny dla zwiedzających.