Czy Żydzi obchodzą Święto Zmarłych? Takie pytanie zadał rezolutny ośmiolatek na wczorajszym zwiedzaniu. Kiedy zwiedzamy żydowski Kazimierz pytania o święta i tradycje padają niezwykle często. Duże zainteresowanie budzi kirkut (cmentarz) oraz macewy (nagrobki). Rozwiejmy rodzące się wątpliwości.

Czy Żydzi obchodzą Święto Zmarłych?

W judaizmie nie ma odpowiednika dnia Wszystkich Świętych czy Zaduszek jak w katolicyzmie. Jednak Żydzi obchodzą jarcait (dosł. czas roku) czyli rocznicę śmierci bliskich. Może to być rocznica śmierci dziecka, siostry lub brata, rodzica lub małżonka. Przez całą dobę pali się wtedy świecę lub lampę, uczestniczy się w nabożeństwie w synagodze, gdzie odmawiany jest kadisz. Zalecane jest przestrzeganie postu w tym dniu,  chociaż nie jest to obowiązkowe. Natomiast powinno się studiować Misznę (jeden z podstawowych tekstów rabinicznych) i odwiedzić grób zmarłego. Na macewie kładzie się kamień. Modlitwę za zmarłych Żydzi odmawiają w synagodze cztery razy w roku – w Jom Kipur, ostatniego dnia Sukot, w Pesach i Szawuot. Natomiast w rocznicę śmierci słynnych rabinów i cadyków umieszcza się na ich grobach karteczki z prośbami o wstawiennictwo.

Upamiętnienie zmarłych

Geneza zostawiania kamyków na grobach ma kilka wyjaśnień. To właśnie kamieniem Żydzi oznaczali groby zmarłych w czasie wędrówki przez pustynię do Ziemi Obiecanej. Poza tym kamień jest wieczny – nie zwiędnie jak kwiaty, nie wypali się jak znicz. Położenie kamienia było i jest wyrazem szacunku dla zmarłego i pamięci o nim.

Cmentarz jest miejscem świętem, ale równocześnie rytualnie nieczystym. W związku z tym przy wejściach na cmentarz umieszcza się studnie lub krany dla rytualnego oczyszczenia. Pochowane szczątki mają oczekiwać na przyjście Mesjasza, dlatego grobów nie wolno ruszać, rozkopywać, przenosić czy likwidować. Ekshumacja jest dopuszczana tylko w wyjątkowych przypadkach.

Szacunek dla zmarłych wymaga, aby na cmentarzu nie wykonywać czynności, które są dostępne dla żywych. Zatem nie wolno jeść, pić, przynosić Tory, wypasać zwierząt, a także zbierać roślin (ziół, kwiatów itp).